De cliënt centraal
Methodisch werken
In 2018 kozen we voor methodisch werken. We gebruiken drie methodieken: LACCS, Triple C en Op Eigen Benen. In 2019 zijn we begonnen met het scholen van teams. Ook in 2020 zijn teams geschoold en hebben we de methodieken verder uitgerold binnen de organisatie. In dit proces nemen we ook de ondersteunende diensten mee. Zo begrijpt iedereen waarom we de dingen op een bepaalde manier doen, kunnen we vragen beantwoorden en goed samenwerken. Met de cliënt en met elkaar. Door de coronacrisis bleek methodisch werken belangrijker dan ooit: de visie als rode draad en de methodische stappen als houvast om het nieuwe normaal vorm te geven.
LACCS
Deze methodiek ondersteunt cliënten met een Ernstig Meervoudige Beperking (EMB). LACCS gaat uit van een goed leven waar binnen vijf waarden worden onderscheiden: Lichamelijk welzijn, Alertheid, Communicatie, Contact en Stimulerende tijdsbesteding. We voeren vanuit de LACCS methodiek met alle betrokkenen rondom de cliënt een goed-leven’ gesprek. Zo bekijken we met elkaar of het binnen alle vijf de waarden ‘goed voor elkaar is’. Hoe staat iemand ervoor? Welk cijfer geef je hieraan? En waar wil je komend jaar aan werken? Tijdens het ontwikkelfasegesprek bekijken we met elkaar per domein op welk niveau de cliënt zit, wat vervolgens inzichten en richting geeft voor nieuwe doelen.
De stappen in 2020
Onze locaties De Baskuul en De Zonnesteen werken (deels) met deze methodiek. Medewerkers van Geode A volgden in 2020 een scholing en werken nu ook met LACCS.
De start op Geode A leert ons hoe belangrijk klikjes (vaste rituelen bij veel voorkomende handelingen) zijn voor onze cliënten. Dit geeft hen houvast in de wereld die soms zo veranderlijk is. Iedere begeleider heeft zijn eigen routines en zelfs deze routines kunnen soms door omstandigheden anders lopen. We maken bijvoorbeeld afspraken over de volgorde van Alledaagse levensverrichtingen (ADL). Door de volgorde gaat de cliënt de handelingen herkennen en voorspellen. Je ziet dan dat weerstand en angst afnemen omdat de cliënt weet wat er gaat komen (‘hé dit herken ik!’). Afgelopen jaar vroegen we veel flexibiliteit van bewoners. Juist toen bleek hoe belangrijk het was de klikjes te versterken of te behouden op momenten dat het wel kon. De methodiek leert ons ook om in het goed leven gesprek te kijken hoe de cliënt zijn leven ervaart binnen de vijf verschillende waarden. Waar gaat het goed, wat willen we behouden en waar kunnen we winst behalen. De focus is verschoven van het praten over dat wat nog niet loopt zoals we willen naar ‘hoe ervaart de cliënt het op dit moment?’.
De verschillende locaties maken ieder een eigen proces door, doordat sommige locaties eerder of later zijn getraind. De implementatie is om die reden op de ene locatie verder gevorderd dan op de andere locaties. Dat biedt ook weer mooie kansen om van elkaar te leren. Zo kunnen de nieuwe medewerkers leren van degene die al meer ervaring hebben. Tegelijkertijd leren de meer ervaren locaties hier ook weer van; door mee terug te gaan naar de basis, te kijken naar hoe zij dingen hebben vormgegeven en het opnieuw langs de lat te leggen ontstaat er reflectie; doen we nog wat we bedacht hebben te doen of is er bijsturing nodig?
Triple C (Cliënt, Coach en Competentie)
De visie Triple C richt zich op cliënten met een verstandelijke beperking en ernstig probleemgedrag (een hoge contextgevoeligheid). Coaches (de begeleiders) ondersteunen de cliënten door samen competenties op te bouwen op basis van een onvoorwaardelijke ondersteuningsrelatie. In 2019-2020 zijn teamhoofden, gedragsdeskundigen en medewerkers van De Nieuwe Loine, Geode B en EIGEN wonen & dagbesteding op training geweest. Om het proces goed te kunnen ondersteunen zijn ook de bestuurder, de personeelsconsulent en de adviseur zorginhoudelijke ontwikkeling aangesloten bij de training. Gedurende vijf trainingsdagen heeft de werkcontext van de Passerel centraal gestaan en door van daaruit anders te leren denken en anders te leren kijken naar vraagstukken, is het anders doen beter gefundeerd. In praktijk betekent dit dat de training niet slechts tot theoretische en praktische handvatten heeft geleid; de training is niet slechts gevolgd maar daadwerkelijk gevoeld. We merken dat de systeemtraining ervoor heeft gezorgd dat iedereen aan boord is gestapt en de visie vanuit Triple C vanuit alle lagen binnen de organisatie gedragen wordt.
Tevens maakten we een start met het opzetten van een interne scholing volgens de train-de-trainermethode. In vier dagdelen nemen we medewerkers mee in de inzichten en kennis vanuit de systeemtraining. Deze interne scholing is ook een opfriscursus voor medewerkers die al bekend zijn met Triple C.
Triple C gaf houvast in een jaar waarin veel houvast wegviel. We bleven kijken naar de onderliggende behoefte achter het gedrag. Zo konden we in veel gevallen op tijd bijsturen toen er zoveel veranderde. Bijvoorbeeld door proactief een nieuwe structuur aan te bieden. Of begeleiding te geven door personen die vertrouwd zijn voor de cliënt.
We boden ook op andere manieren houvast. Met (tijdelijk) nieuwe activiteiten en duidelijke communicatie met ondersteuning van pictogrammen of foto’s. Een paar voorbeelden:
- Door het gebruik van een mondkapje valt de non-verbale communicatie weg. Foto’s of pictogrammen kunnen dan helpen in de communicatie.
- Door het sluiten van sportfaciliteiten valt deze mogelijkheid om spanning te reguleren weg. Er zijn letterlijk en figuurlijk nieuwe paden bewandeld door de natuur in te gaan, te wandelen en te ontdekken.
- Dagbesteding op locatie gaf soms onduidelijkheid. Immers, persoon x hoort op locatie x en niet op locatie y. Door samen soms letterlijk een drempel over te stappen, lukte het om het verschil in setting uit te leggen.
Op Eigen Benen
De methodiek Op Eigen Benen is vooral geschikt voor cliënten met een licht verstandelijke beperking. Op Eigen Benen wil de cliënt autonomie en zelfsturing laten ervaren bij het leren van een nieuwe vaardigheid. Op Eigen Benen gaat uit van de mogelijkheden en de ontwikkeling van (nieuwe) vaardigheden. Hierdoor komt de nadruk te liggen op wat een individu allemaal zelf kan en kan de medewerker een stapje terug doen. De begeleider coacht, stimuleert, nodigt uit, geeft vertrouwen, biedt ruimte, kijkt positief en voert gelijkwaardige gesprekken. In 2020 volgden 38 begeleiders de training, zij werken in de teams: Ambulant Apeldoorn, Barnte/Perronpad, Bloemenhof, Boterbloem, De Horsten, Oude Kanton Gerecht, Orden, Victoria Boys en de Vuursteen. Ze waren enthousiast, herkenden soms zaken en deden ook nieuwe inzichten op.
Dit brengt “Op Eigen Benen” de cliënt (Team Mode en Co Epe)
We vragen een cliënt een label te maken voor de verkoopproducten in de winkel. Ze kiest passende materialen voor het label, gaat aan de slag en is zichtbaar trots op het resultaat. Ook haar collega’s zijn trots. Op een later moment moet ze labels bij maken en ziet ze dat het zwarte draad op is. Ze kiest uit zichzelf een ander kleur draad dat ze mooi vindt passen bij de producten in de winkel.
Het levert mooie handgemaakte labels op. En door aan te sluiten bij haar interesses wordt de cliënt gemotiveerd en uitgedaagd haar creatieve talent te gebruiken. Ze vindt het spannend, maar met de juiste begeleiding op het juiste moment, kan ze snel weer zelfstandig verder. Samen doen we inspiratie op via Pinterest. Ze maakt eigen keuzes tussen inspirerende voorbeelden en mooie materialen. Ze doet succes ervaringen op, is trots op haar eigen werk en krijgt complimenten vanuit haar omgeving. Dit leidt tot nieuwe zelfinzichten en vertrouwen, waardoor ze initiatief toont om nieuwe keuzes te maken.
Het nieuwe zorgplan
Het zorgplan en het elektronisch cliëntendossier (ECD) ondersteunen de zorg. We beschrijven doelen en afspraken, rapporteren gebeurtenissen, plannen evaluatiemomenten en monitoren de tevredenheid.
In 2020 is er door de projectgroep ONS hard gewerkt aan de overstap naar het elektronisch cliëntendossier ONS. De opzet voor het nieuwe zorgplan is afgerond en er is een gestart gemaakt met het uitrollen binnen de organisatie. De acht domeinen van kwaliteit van bestaan van Schalock, liggen als basis onder de opbouw van het nieuwe zorgplan. Het zorgplan houdt rekening met de informatie die nodig is om te werken vanuit de methodieken LACCS, Triple C en Op Eigen Benen. In het plan is er ook ruimte om maatregelen voortkomend uit de Wet zorg en dwang (WZD) helder weg te zetten.
In 2020 zijn alle Persoonlijk Begeleiders geschoold in het schrijven van een zorgplan in ONS. Via een e-learning leerden alle zorgmedewerkers rapporteren.
De eerste ervaringen zijn positief: het nieuwe zorgplan is een plan van de cliënt. De Persoonlijk Begeleider is mede eigenaar van het plan en het proces. Het nieuwe zorgplan is een werkdocument en daarmee een dynamisch document, vormgegeven vanuit de hulpvragen die voor de cliënt op dat moment van (extra) belang zijn. Het biedt de mogelijkheid specifiek op de aan de hulpvraag gekoppelde doelen te rapporteren. Tevens maakt het tussentijdse bijstelling op inhoud en doelen mogelijk en sluit het qua looptijd goed aan bij de verschillende soorten dienstverlening. De zorgplan cyclus is inzichtelijk gemaakt op een muismat. Hier de muismat nogmaals weergeven? In praktijk wordt deze muismat gebruikt om tijdens het gesprek met de cliënt, duidelijk te maken welk onderdeel wordt besproken. Een mooi visueel hulpmiddel ter ondersteuning van het gesprek.
Jeugd
De jeugdtak van de Passerel heeft een iets ander traject bewandeld in de ontwikkeling van de plannen in ONS. Dat komt doordat de Jeugdtak voornamelijk werkt met Jeugdwetindicaties, die afgegeven worden door de CJG’s in onze regio. Sommige CJG’s hebben specifieke informatie nodig en stellen eisen aan het vastleggen ervan. Het is gelukt om die eisen te verwerken en toch onze eigen wensen en ideeën te behouden. Daar zijn we trots op!
Ervaring vanuit de projectgroep
“In 2020 maakten we echte stappen met ONS. De projectgroep kwam elke week bij elkaar om zo goed mogelijk de volgen de stap te kunnen zetten. We werkten samen aan een training om onze collega’s enthousiast te maken en zo goed mogelijk mee te nemen. We deden een pilot met één team. Hun ervaringen met de training hebben we gebruikt om de training nog beter te maken. We hebben bijna alle Persoonlijk Begeleiders digitaal getraind. En dat ging goed! Zelfs in het jaar van corona hebben we de (eerste) overtap van HPPP naar ONS kunnen maken. Ook de allereerste, voorzichtige resultaten met cliënten hebben we al kunnen horen. Een cliënt gaf terug dat hij het een mooie cyclus vindt van doelen opstellen, evalueren en opnieuw opstellen van doelen. Daar doen we het uiteindelijk voor!
Hoe staat het ervoor met de zorgplannen?
In 2019 werd al benoemd dat er minder aandacht is geweest voor de formele vastlegging van de gesprekken over de ondersteuning en de afspraken die daar uit voortkomen. In 2020 is er heel hard gewerkt om een inhaalslag te maken. En met succes! Ten opzichte van 2019 zijn er meer ondersteuningsplannen en meer evaluatieverslagen vastgesteld.
We begonnen ook met het omzetten van de plannen uit Het Persoonlijk Plan (HPP) naar het nieuwe zorgplan in ONS. Hierdoor waren eind 2020 164 plannen actief in ONS.
Samen werken met het nieuwe zorgplan
SOAP (= scholing)
Naast de verschillende methodieken, scholen we medewerkers ook in het schrijven van een goede rapportage. Dit doen we met de SOAP-methode, waardoor er binnen iedere rapportage aandacht is voor de subjectieve en objectieve informatie, er een analyse gemaakt wordt door degene die rapporteert en er een (aanzet) wordt gegeven wat er verder nodig is. We combineren dit met de scholing voor het melden van incidenten. Medewerkers hebben in 2020 in samengestelde groepen deelgenomen. Dat leidde tot interessante gesprekken en een kijkje in elkaars keuken.
DRIENAMIEK
In 2020 startten Geode A, Geode B en De Zonnesteen met het verbeteren van de samenwerking in de driehoek cliënt – ouder – professional. Chiel en Sjoerd Egberts begeleidden hen hierbij.
“Professionals en familieleden zijn in de driehoek elkaars natuurlijke tegenover. Door samen te werken, zijn ze een solide basis die de top van de driehoek (de cliënt) draagt. Idealiter houden ze elkaar scherp en voorkomen zo dat kracht zwakheid wordt. Uiteindelijk gaat het in elke driehoek waarin een professional de zorg voor een mens op zich heeft genomen, om het vertrouwen van ouders (en andere familieleden) te verdienen en te behouden. Ouders (en andere familieleden) vertrouwen hun kind immers aan de zorg van professionals toe”
(Chiel Egberts, 2018).
Waar we bij onze cliënten kijken naar de bedoeling en behoefte achter het gedrag, geldt dit binnen de driehoekskunde net zo. De drienamiek heeft de bedoeling het onderlinge vertrouwen in elkaar te hervinden of te versterken en zo lucht en ruimte te creëren in situaties waarin e onderlinge samenwerkingsrelatie als moeizaam of stagnerend ervaren wordt. Dit is geregeld een langlopend proces en dit proces is op de genoemde locaties nog in volle gang. Uit ervaring, o.a. binnen de Sint Maartensweg, weten we dat het de investering meer dan waard is.
In 2018 zijn we op de Sint Maartensweg en Brinklaan gestart met het traject om de driehoek met familie te versterken. We zijn begeleid door Chiel Egberts. We richtten ons op het versterken van de samenwerking met familie om van daar te werken aan wat het beste voor de cliënt is (de cliënt in de top!). Dit heeft ons veel gebracht. De 3 basisprincipes blijven houvast geven: de Bonus, Verbinding en Positie. Alle principes zijn nodig voor een goede samenwerking in de driehoek. Om wederzijds vertrouwen op te bouwen, zijn we eerst gestart met de Bonus en Verbinding. En het werpt nog steeds zijn vruchten af. We werken nu echt sámen met ouders, voor de cliënt!